YuNESKO shafeligida faoliyat yurituvchi Markaziy Osiyoni o’rganish xalqaro instituti (IICAS) 2018 yil 5-6 noyabr kunlari Samarqand shahrida (O’zbekiston) “Afg’oniston, Markaziy Osiyo va Eron – Ipak yo’llari va yo’laklari bo’ylab umumiy meros. va Evropadan “. Taklif etilgan mehmonlar orasida Elektrotexnika va informatika fakulteti dekani – prof. dr hab. inż. Henryka D. Stryczewska va Kompyuter fanlari instituti xodimlari – dr hab. inż. Jerzy Montusevich, prof. PL va dr inż. Marek Milosz.
Konferentsiya ishtirokchilarining asosiy guruhi Markaziy Osiyo mamlakatlaridagi Qozog’iston, O’zbekiston, Qirg’iziston, Tojikiston, Turkiston va Eronda joylashgan YuNESKO vakolatxonalari direktorlari, O’zbekiston, Ozarbayjon, Frantsiya, Qirg’iziston, Qozog’iston madaniy merosi bilan shug’ullanadigan turli ilmiy-tadqiqot institutlari direktorlari edi. Eron, Pokiston, Turkiya va Qirg’iziston, Qozog’iston, O’zbekiston, Afg’oniston, Eron va Polshaning milliy muzeylari direktorlari (Varshavadagi Osiyo va Tinch okeani muzeyi). Ko’rinib turibdiki, ushbu hurmatga sazovor kompaniyada Lyublin Texnologiya Universitetining texnik universiteti delegatsiyasi biroz joyida emas. Ammo ayon bo’lishicha, IICAS direktori doktor Dmitriy Voyakinning taklifi xato emas edi. Bizning Alma Mater kompaniyamiz bilan imzolangan IICAS hamkorlik shartnomasi mavjud va biz direktor bilan shaxsan 2018 yil may va iyun oylari oxirida kompyuter fanlari institutining Markaziy Osiyodagi ikkinchi tadqiqot ekspeditsiyasi paytida uchrashdik.
Konferentsiya Ipak Yo’lining madaniy merosini yoki qadimiy shaharlarni, karvonsaroylarni himoya qilish va ulardan foydalanish masalalariga bag’ishlandi – karvonlar, quduqlar va sug’orish tizimlari uchun maxsus motellar, “cho’l qaroqchilari” ga qarshi mudofaa tizimlari va boshqalar. Ipak yo’li Xitoydan Evropaga 12800 km masofada joylashgan karvon yo’li.
Konferentsiya davomida ishtirokchilar me’morchilik, bezak va musiqa sohalarida birgalikda yashab kelayotgan madaniyatlarning Ipak yo’lidagi chorrahasi bo’yicha tanlangan tadqiqotlar natijalarini taqdim etdilar. Ko’plab munozaralar davomida turli mamlakatlar muzeylarida saqlanadigan narsalarning ko’chma ko’rgazmasini tashkil etish taklif qilindi.
Konferentsiyada biz “Samarqand muzeyi artefaktlarini 3D-skanerlash – Polsha va O’zbekiston xalqaro hamkorligi” maqolasini taqdim etdik. Biz Markaziy Osiyoda (O’zbekiston va Qozog’iston) 2017 yildan beri kichik muzey ashyolari, shuningdek ibodatxonalar va maqbaralarni (binolarning tanasi va ichki qismi) skanerlash sohasida faol ish yuritmoqdamiz. Hozirga qadar ikkita ekspeditsiya davomida biz 200 Gb ma’lumotlarga ega bo’ldik, ulardan bir necha o’nlab raqamli 3D modellar yaratilgan. Nutqimiz davomida biz raqamli 3D modellarni qurishga imkon beradigan teskari muhandislik texnologiyalari (uskunalar, dasturlar, keyingi ishlov berish) va monitorda ko’rilganda kosmosda kattalashtirish va kattalashtirish va aylantirish mumkin bo’lgan namunaviy muzey ob’ektlarini namoyish etdik. Bundan tashqari, ob’ektlarning ko’p qirrali ichki qismidagi yaratilgan panoramalar, maxsus ko’zoynaklarga joylashtirilgan smartfonlarga o’rnatilganda, odamni virtual haqiqatga botirishga imkon beradi. Namoyish konferentsiya ishtirokchilari uchun katta syurpriz bo’ldi va raqamli 3D dunyosi muzeologiya sohasida hali tanish bo’lmaganligi aniq bo’ldi. O’z navbatida, biz Raqamli Ipak yo’li nomi ostida Ipak yo’li yo’nalishining madaniy merosini namoyish etadigan interaktiv uch o’lchovli raqamli ko’rgazmani tashkil etishni ko’rib chiqishni taklif qildik. Bunday echim ushbu mavzuga qiziquvchilar (shu jumladan, nogironlar) uchun ancha harakatchan va qulayroq bo’lib, tanlangan ob’ektlarga shaxsiy tashriflarini va YuNESKO shafeligida yaratilgan ko’chma ko’rgazmani rag’batlantiradigan o’ziga xos homiylikka aylanadi.
